Vai trò ngành điện
Trong sự phát triển của nền kinh tế, không thể không nhắc đến vai trò của ngành Điện lực. Đây chính là nhân tố quan trọng giúp thúc đẩy sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút đầu tư.
Hiện nay rất khó để tìm một ngành nghề mà không có sự can thiệp của điện. Ngoài đóng vai trò thắp sáng, trong công nghiệp, xây dựng và sản xuất thì điện còn đóng một vai trò quan trọng hơn thế nữa.Tuy nhiên, khi giá điện biến động sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến chi phí đầu vào của nhiều doanh nghiệp, khiến CPI tăng dẫn đến lạm phát và tác động trực tiếp lên nền kinh tế.
Sản lượng ngành điện trong năm 2022
Thuỷ điện: Sản lượng huy động tăng huy động do thuỷ văn thuận lợi.
Nhiệt điện: Sản lượng huy động giảm so với cùng kỳ 2021 do chi phí huy động cao, trong đó nhiệt điện than giảm trong khi nhiệt điện khí được tăng huy động.
Điện gió: Sản lượng huy động tăng mạnh 2022 do nền so sánh thấp 2021 (nhiều dự án điện gió vận hành từ Q4/2021).
Cơ cấu nguồn điện sản xuất Việt Nam 2022: Thủy điện chiếm (29%), Nhiệt điện than (32.5%), Điện khí (9.2%), Năng lượng tái tạo gồm Điện gió và Điện mặt trời (26.4%), Khác (Dầu, Biogas, Sinh khối,…) tầm 2.9%.
Các loại nhà máy sản xuất điện tại Việt Nam
Nhiệt điện than: Tập trung chủ yếu ở khu vực phía Bắc.
Thủy điện: Tập trung ở 3 hệ thống sông chính là sông Đà, sông Sê San và sông Đồng Nai.
Nhiệt điện khí (Turbin khí): Tập trung ở khu vực phía Nam (Vũng Tàu, Đồng Nai, Cà Mau).
Điện mặt trời: Tập trung khu vực miền Trung (Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Định, Khánh Hòa,…).
Điện gió: Tập trung ở ven biển khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nam Bộ (từ Bến Tre tới Cà Mau), Quảng Trị, Gia Lai,…
Chuỗi giá trị ngành điện Việt Nam
ẢNH HƯỞNG GIÁ ĐIỆN TĂNG 4.5%
Trong 10 năm, tính từ 2009-2019, giá bán lẻ điện bình quân đã có 10 lần điều chỉnh tăng, mức tăng trung bình giai đoạn này đạt 10%/năm. Sau đó, giá điện ngưng tăng đến năm 2022 tạo áp lực chi phí lớn lên Tập đoàn Điện lực (EVN), khiến EVN liên tục báo lỗ lớn. Đây là lý do cho 2 lần tăng giá điện năm 2023.
Lần tăng giá điện gần nhất là vào ngày 4/5/2023 với mức tăng 3%. Sau đó, EVN tiếp tục tăng giá bán lẻ điện bình quân lên 2,006.79 đồng/kWh (chưa thuế GTGT) từ ngày 9/11/2023, tương đương tăng 4.5%.
Điện đang chiếm khoảng 3.5% tổng cấu thành rổ tính CPI nên nếu tăng giá điện 3% thì trực tiếp làm CPI tăng 0.105%, tương tự khi tăng 4.5% thì CPI sẽ tăng 0.158%. Điều này chưa tính thêm chi phí hàng hóa khác tăng theo giá điện.
Nhiều ngành bị ảnh hưởng tiêu cực nhưng đáng chú ý có 4 ngành sản xuất cơ bản là Thép, Hóa chất, Xi măng, Giấy. Điều kiện phục hồi kinh tế VN cũng như kinh tế thế giới đang chậm nên áp lực tăng chi phí đầu vào khiến việc chuyển chi phí giá điện tăng sang giá bán sẽ gặp khó khăn. Riêng về ảnh hưởng lợi nhuận trước thuế thì dự kiến nhóm thép và xi măng sẽ bị ảnh hưởng nặng hơn do biên lợi nhuận gộp thấp.
Chiều tích cực là nhóm sản xuất điện có thể được hưởng lợi trong dài hạn, mặc dù giá bán điện cho EVN được đàm phán qua từng giai đoạn.
Một số rủi ro khác
Tỷ giá USD/VND tăng mạnh: Các dự án còn dư nợ vay USD sẽ chịu rủi ro tỷ giá, rủi ro tỷ giá sẽ tác động lớn hơn tới các doanh nghiệp có dự án chuyển tiếp do giá điện chuyển tiếp được quy định bằng đồng VND. Các DNNY có dư nợ ngoại tệ lớn: PC1 ($167 mn), POW ($79 mn), HND ($49 mn), QTP ($33 mn).
Tăng trưởng kinh tế giảm tốc: Rủi ro suy thoái kinh tế toàn cầu nghiêm trọng hơn dự kiến khiến kinh tế giảm tốc gây rủi ro giảm nhu cầu tiêu thụ điện kéo theo sản lượng huy động và giá bán điện giảm.
Rủi ro cạnh tranh từ các dự án Năng lượng tái tạo (NLTT) chuyển tiếp: Khung giá chuyển tiếp các dự án NLTT thấp hơn đáng kể so với giá FIT, điều này có thể tăng rủi ro cạnh tranh giữa các dự án NLTT. Trong kịch bản tiêu cực, nhu cầu tiêu thụ điện toàn quốc suy giảm, rủi ro EVN sẽ giảm huy động từ các dự án NLTT có chi phí cao (dự án hưởng giá FIT cũ).
